ÇİZGİSİZ DEFTER  |  Entelektüel Başucu Defteriniz!
site logo
  • Ana Sayfa
  • Çizgili Defter
    • Çizgi Roman
    • Edebiyat
    • Felsefe
    • Psikoloji
    • Sosyoloji
    • Tarih
    • Girişimcilik
  • Eskiz Defteri
    • Dizi
    • Grafik Sanatlar
    • Sinema
    • Tiyatro
    • Röportaj
  • Kareli Defter
    • Doğa Bilimleri
    • Mühendislik
  • Not Defteri
    • Eğitim
    • Gezi Rehberi
  • Blog
  • Biz Kimiz ?
Homepage > Kareli Defter > Doğa Bilimleri > COVID-19: Neredeydik, Neredeyiz, Nereye Gidiyoruz?
11 Nisan 2020  |  Yazar: Miraç Mert Pelister Konu Başlığı: Doğa Bilimleri, Mühendislik

COVID-19: Neredeydik, Neredeyiz, Nereye Gidiyoruz?

covid-3

İnternete girdiniz, biraz kafa dağıtmak istiyorsunuz. Hop! Karşınıza koronavirüs salgını ile ilgili haberler çıktı. İçiniz bunaldı, televizyonu açtınız belki güzel bir şeyler vardır diye. Televizyonda hangi kanala zaplarsanız zaplayın, neredeyse hepsinde yine koronavirüs ile ilgili şeylere denk geldiniz. “Yahu bu böyle olmayacak, bari arkadaşımı arayayım da iki lafın belini kıralım!” deyip normalde sık sık oturup kahve içtiğiniz arkadaşınızı görüntülü aradınız, konu beş dakika sonra yine salgına bağlandı. “Eeh!” dediniz, “nereye kadar böyle gidecek? Yüzümüz ne zaman gülecek? Bu belirsizlik ne zaman bitecek?” Bu sefer kendi isteğinizle salgına dair fikir edinmek için Çizgisiz Defter’e geldiniz, hoş geldiniz. Kaleme aldığım bu değerlendirmenin sizleri hayal kırıklığına uğratmayacağını umuyorum.

Aslında Ocak ayından beri ama en çok da Mart ayının başından beri gündemimize girdi yeni koronavirüs salgını ve gündemimizden çıkmamakta ısrarlı gibi.

Her seferinde o kadar çok farklı kafadan farklı ses çıkıyor ki zaten belirsiz gözüken gelecek daha da belirsizleşiyor, anksiyete ataklarına sebep veriyor ve her seferinde bir başkası konuştuğunda çöldeki serap gibi yolun sonundaki ışık bir beliriyor, bir kayboluyor.

Bilimde eğer bilmediğiniz bir şey olursa, benzerlikleri bulmaya çalışıp önceki tecrübelerinizden faydalanmaya çalışır ve elinizdeki mevcut veriler üzerinden geleceğe yönelik projeksiyon yapmak istersiniz. Bazen güven aralığı oldukça geniş ve tutarsız da olsa, yine de hiçbir şey bilmemekten iyidir ve böylece geleceğe yönelik fikir edinmiş oluruz. Bu -çok net ve isabetli olmayan fikirler- bizim geleceğe yönelik planlamamızda ve önlem alışımızda son derece faydalıdır ve her şeyden önemlisi bizi belirsizliğin en önemli silahı panikten korur.

Bilim harici safsatalar ise (5G teknolojisinin virüsü yaydığı, virüsün dünyanın zenginleri tarafından icat edildiği hatta uzaylılar tarafından yeryüzüne bırakıldığı gibi) bize herhangi bir ilerleme kaydettirmediği gibi toplumda daha da belirsizlik ve daha çok panik oluşmasına neden olur. Panik kaosa, kaos ise daha çok ölüm ve kabusa sebep olur!

Öyle gözüküyor ki, her gün açıklanan yeni vaka sayısıyla -ülke farketmeksizin- insanlar şaşırıyor ve daha da korkuyor. Burada aslında anlamadığım bir nokta var:

Bulaşıcılığı son derece yüksek olan bu virüs, doğası gereği her bulaştığı insandan daha da fazla insana bulaştığı için üstel bir hızla yayılıyor ve bunu engelleyici bir aşı bulunmadığı sürece yayılmaya devam edecek. Dolayısıyla her geçen gün yeni tespit edilen vaka sayıları açıklandığında şaşırmak, daha da çok korkmak son derece gereksiz. Çünkü yayılımın aniden, mucizevi bir şekilde duracağı yok! Zira ben bu yazıyı yazarken Türkiye’de toplam vaka sayısı 27.096 olarak açıklandı.

Belki bu alanda çalışmış birinden duyarsınız da içiniz rahatlar düşüncesiyle kendi bilgisayarımda yapmış olduğum modelleme üzerinden gözlemlerimi aktarmak isterim: Yarın vaka sayısı 31.000 civarı, öteki gün 35.500 civarı olacak ve Nisan sonu gibi işler yatıştığında da muhtemelen 180 bin civarı toplam vaka olacak. Bunu böyle rahatlıkla söyleyebilmemin nedeni bazı çalışmalara dayanarak hazırlamış olduğum bu matematiksel modelin İtalya için günlük %99.4 gibi yüksek bir tutarlılık oranıyla bana sonuç vermesi. Elbette tam olarak doğru sayıları vermem olası değil ancak aynı modele göre İtalya’da her şey yatıştığında toplam 162 bin civarı nihai vaka olacak gibi duruyor! Ki bu da pek yakın gelecekte, 17-18 Nisan’da olabilir.

Görsel: Gerçek ve tahmini vaka ve ölüm sayıları (Logaritmik ölçek)

İşin sonunu baştan görüp bir ay boyunca bir daha panik yapmaya gerek kalmayacak kadar panik yaptıysak devam edebiliriz.

Şimdi öncelikle sık tartışılan bir konu hakkında bir karara varmaya çalışalım: COVID-19 hastalığı diğer grip türleri gibi mi, bu hastalıktan korkmalı mıyız yoksa korkmamalı mıyız? Öncelikle belirtmekte fayda var ki bağışıklık sisteminiz zayıfsa yahut küçük çocuk, yaşlı, hamile gruplarından birine dahilseniz koronavirüsten korktuğunuz gibi gripten de korkmanızda fayda var! Gripten korkmadığınız için koronavirüs salgınından da korkmamak yerine her ikisine birden tedbir almanız sizin daha fazla hayrınıza olabilir. Fakat bu hastalığa ve hastalananlara veba ve vebalı muamelesi yapılmasını gerektirmez!

Eğer risk grubunda değilseniz de bilmelisiniz ki çok yüksek potansiyelli bir taşıyısınız. Sadece hastaneye yapılan başvurularda bile hastalığı gribimsi semptomlarla geçirip hafif atlatan %80’e yakın bir kitle varken, hafif hastalandığı için koronavirüsten şüphelenmeyen ve bu yüzden hastaneye başvurmayan kitle ile bir de hiçbir semptom göstermediği için enfekte olduğunun dahi farkına varmayan kitleleri düşünecek olursak hastalığı yaymada en etkili kesimin “görünmez” vakalar olduğu görülüyor. Zaten hasta olduğu için bir şekilde ev ya da hastanede halsiz düştüğü için mecburen izole olan kişilerin hastalığı yayma ihtimali düşerken hastalığının farkında olmayan kişiler kendilerine güvenip insanlarla temas haline geçtikçe “super-spreader” yani süper yayıcı olma ihtimalleri katlanarak artmış oluyor.

Tahminlere göre kısa süre içinde dünya nüfusunun %70’ine bulaşacağını düşündüğümüz bu hastalık er ya da geç muhtemelen bizim de kapımızı çalacak. “Peki o zaman neden karantinayla uğraşıyoruz?” diyebilirsiniz haklı olarak. Hemen sorunuzu yanıtlayayım: Çünkü çok hızlı yayılan bir hastalık olduğu ve yakalananların dikkate değer bir bölümünde hastanede tedavi gerektirecek semptomlara yol açtığı için sağlık sistemine aşırı yük binmesini önlemek ve sağlık sisteminin bu hastalık haricindeki organ yetmezliği, kanser gibi diğer önemli alanlarda da sağlıklı hizmet verebilmesi adına hastalığın bulaşma hızı yavaşlatılmaya çalışılıyor hepsi bu. Böylece hem COVID-19 hastaları, hem de diğer hastalar daha çok yaşama imkanına sahip olabilirler.

Yıllar yıllar evvel hakkında araştırmaların yapıldığı ve bir salgına yakın gelecekte sebep olacağı belirtilmiş olan bir hastalıktan dolayı bütün dünyanın bu denli panik halinde olup açlık, ilaca erişememe gibi daha fena yan sorunlar doğurması ve yakın geleceğin ekonomik olarak karanlık gözükmesi son derece üzücü. Fakat insanlar olarak buradan çıkarmamız gereken bir ders olduğu da son derece aşikar: Bilime daha çok güvenmeli ve daha çok ödenek ayırmalıyız! Dünyayı gördüğümüz gibi ne nükleer silahlar kurtarıyor ne de tanklar tüfekler. Son yıllarda hakkında anlamsız dedikodular çıkmış olan en güçlü silahımız aşıyı bekliyor şimdi herkes. Bu yüzden, belki de bu olaylar dindiğinde dünya halkı olarak yavaş yavaş bu konuda bir şeyler talep etmeliyiz. Çünkü salgınlar hep olacak, başka doğal afetler de başımıza gelecek ve biz doğadan üstün değil onun bir parçası olduğumuzu anlamak zorundayız.

Son olarak eğer içinizi ferahlatacak ise şunu söyleyebilirim: Sadece iki hafta sonra dünyadaki toplam vaka sayısı 3.5 milyona yaklaşmış olacak ancak hem bu esnada aslında dünya nüfusunun çeyreği hastalığa bağışıklık geliştirmiş olacak hem de ısınan havalardan dolayı kuzey kürede bulaşma hızı artan nemle birlikte azalacak. Dolayısıyla bir sonraki salgın koşullarına kadar toplam vakanın 4 milyona ulaşacağını zannetmiyorum, ve de yazın hepimizin sevdikleriyle birlikte güzel vakit geçirebilmesini umuyorum.

Evde kalın, sağlıcakla kalın!

06.04.2020

Kaynakça

  • Famulare, M. 2019-nCoV: preliminary estimates of the confirmed-case-fatality-ratio and infection-fatality-ratio, and initial pandemic risk assessment. Institute of Disease Modeling. February 2020. https://bit.ly/2V5uvHu
  • Ionnidis, J. P. A., A fiasco in the making? As the coronavirus pandemic takes hold, we are making decisions without reliable data. March 2020. Stat News. https://bit.ly/2V2JSjY
  • Axelrod, J. Coronavirus may infect up to 70% of world’s population, expert warns. CBS News. https://www.cbsnews.com/news/coronavirus-infection-outbreak-worldwide-virus-expert-warning-today-2020-03-02/
Biyoloji Coronavirus COVID-19 Dünya İnsan İstatistik Sağlık Türkiye

Yazan Miraç Mert Pelister

Önceki Yazı3 AM Thoughts
Sonraki YazıHayalet Uçak: B-2 Spirit

İlgili Makaleler:

  • greenhouse-gases-reference
    COVID-19 ile Birlikte Karbondioksit Emisyonu Azaldı mı?
  • electromagnetism
    Gözle Göremediklerimiz: Elektromanyetik Radyasyon Kaynakları

Nerede Kalmıştın?

Son Sayfalar

  • Pencerelerinden Nağmeler Süzülen Kasır: Aynalıkavak 24 Haziran 2020
  • Karanlık (Şiir) 8 Haziran 2020
  • Gökyüzü (Şiir) 8 Haziran 2020
  • Balık (Şiir) 8 Haziran 2020
  • COVID-19 ile Birlikte Karbondioksit Emisyonu Azaldı mı? 29 Mayıs 2020

Takvim

Ocak 2021
P S Ç P C C P
« Haz    
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

Ayraçlar

Atatürk Atom Saatleri Ayhan Hayrula Batman Bilim Civa COVID-19 DC Comics Depresyon Dünya Einstein Elektromanyetizma Elon Musk eğitim Falcon 9 Geek Gizemli Avcı GPS Gülmek Hamdullah Şahin Hawking Işık Joaquin Phoenix kabul etmek Kahkaha Kara Delik Karanlık İstila Kitap kişisel gelişim Kutup Işıkları Köy Enstitüleri mindfulness NASA Nükleer Santral Robotlar Sağlık Sicim Teorisi Tarih Todd Philips Türkiye Zahiri Yayıncılık Çizgi Roman Çocuk öz şefkat şiir

Yazarlar

  • 1 Alperen Korkusuz
    • Hayalet Uçak: B-2 Spirit
    • Gözle Göremediklerimiz: Elektromanyetik Radyasyon Kaynakları
  • 1 Buse Çakır
    • Uzaktan Kumandalı Kâşifler
    • Kutup (Aurora) Işıkları
    • Falcon 9 Başarıyla Uzay İstasyonuna Kenetlendi!
    • Her Şeyin Kuramı: Sicim Teorisi
    • İlk Kez Bir Kara Deliğin Resmi Çekildi!
  • 1 Deniz Bulut
    • Pencerelerinden Nağmeler Süzülen Kasır: Aynalıkavak
    • Boğazın Kızıl Pagodası
  • 1 Dilara Şahin
    • Önce Tanışalım!
  • 1 Dilek Çakır
    • Yeme Bozukluğu Nedir?
    • Olumsuz Duyguları Bırakma
    • Günümüzün Popüler Hastalığı Depresyon Nedir?
  • 1 Mithat Engin Topaloğlu
    • Karanlık (Şiir)
    • Gökyüzü (Şiir)
    • Balık (Şiir)
    • Korku (Şiir)
    • Köy Enstitülerini Mezunlarından Öğrenmek
  • 1 Miraç Mert Pelister
    • COVID-19: Neredeydik, Neredeyiz, Nereye Gidiyoruz?
  • 1 Oğuzhan Başer
    • Çağ Atlatabilecek Bir Yenilik: Yapay Zekâ
  • 1 Özge Coşkuner
    • COVID-19 ile Birlikte Karbondioksit Emisyonu Azaldı mı?
    • Hayatımızdan Eksik Edemediğimiz Çay Hakkında Neler Biliyoruz?
    • Kahkaha Bilimi
  • 1 Tulika Banerjee
    • 3 AM Thoughts
  • 1 Yusuf Akyürek
    • Bir Babanın Hayali

Hakkımızda

Kayıt etmek ile Yetinmeyen ve Nesnelliğin Bir Adım Gerisinde, Kurgunun Pek Bir İlerisindeki Defter Kurtlarının Mekanına Hoş Geldiniz!

Unutmayın, Defterin Güncelliği Yalnızca Bir Kalem/Silgi Uzaklığındadır!

Son Sayfalar

  • Pencerelerinden Nağmeler Süzülen Kasır: Aynalıkavak 24 Haziran 2020
  • Karanlık (Şiir) 8 Haziran 2020
  • Gökyüzü (Şiir) 8 Haziran 2020

Ayraçlar

Atatürk Atom Saatleri Ayhan Hayrula Batman Bilim Civa COVID-19 DC Comics Depresyon Dünya Einstein Elektromanyetizma Elon Musk eğitim Falcon 9 Geek Gizemli Avcı GPS Gülmek Hamdullah Şahin Hawking Işık Joaquin Phoenix kabul etmek Kahkaha Kara Delik Karanlık İstila Kitap kişisel gelişim Kutup Işıkları Köy Enstitüleri mindfulness NASA Nükleer Santral Robotlar Sağlık Sicim Teorisi Tarih Todd Philips Türkiye Zahiri Yayıncılık Çizgi Roman Çocuk öz şefkat şiir
Çizgisiz Defter ©2020 ThemeFuse. Her Hakkı Saklıdır. İletişim: merhaba@cizgisizdefter.org
error: İçerik Korunmaktadır!